با کودکان بدخواب چه کار کنيم ؟

چگونگي خواباندن كودك و شكل‌دهي عادت خواب در فرهنگ‌ها، قبايل و حتي خانواده‌هاي مختلف، متفاوت است. بعضي‌ها بچه را وقت خواب قنداق مي‌كنند، بعضي لباس نازك به او مي‌پوشانند و يا حتي بعضي او را لخت مي‌خوابانند. هرچه باشد، برخي از کودکان بدخوابند و بسياري از پدر و مادرها از اين موضوع نگرانند. به ويژه دير به خواب رفتن کودکان از مشکلات شايع والدين ‌است. در اين مقاله به اين موضوع بيشتر مي‌پردازيم.
برخي عادت‌ها و شيوه‌ها به كودك شما كمك بيشتري مي‌كند تا يك الگوي درست در او شكل بگيرد و از مشكلاتي كه در سال‌هاي بعد احتمال پيدايش آن مي‌رود، جلوگيري شود. به عنوان مثال اگر عادت داريد هر شب كودكتان را بيست دقيقه روي پا لالايي دهيد تا خوابش ببرد، بايد گفت كه شما در عمل در عادت خواب او مداخله كرده‌ايد و يادگيري شروع خوابش را به تعويق انداخته‌ايد. اگر كودك را در رختخوابش بگذاريد و اجازه دهيد كه بدون لالايي و تكان دادن خودش به تنهايي بخوابد و در طول شب نيز به خواب ادامه دهد براي شما و فرزندتان بهتر خواهد بود. ممكن است شما و كودكتان در يك رختخواب بخوابيد و كاملا هم از اين بابت راضي باشيد و حتي كودك تمام شب را به خوبي بخوابد اما ادامه اين عادت براي مدت طولاني براي هر دوي شما مطلوب نيست.

عادت‌هاي خواب کودک را تغيير دهيد
براي اين كه بتوانيد به کودکتان كمك كنيد تا شب‌ها خواب بهتري داشته باشد، بايد در عادت‌هاي زمان خواب او تغييراتي ايجاد كنيد و براي مثال او را بيدار بگذاريد تا چگونگي سازگاري و تنهايي خوابيدن در رختخواب را چه اول شب و چه نيمه شب بياموزد. اگر او نوزاد است پوشك او را عوض مي‌كنيد و روي پا لالايي مي‌دهيد تا خوابش ببرد و سپس او را به جاي خوابش منتقل مي‌كنيد.
ممكن است او را در حالي كه بيدار است به جاي خوابش ببريد و خود به تنهايي بخوابد.
اگر فرزند پنج تا شش‌ماهه شما هنوز سازگاري نيافته، بايد به برنامه و عادت زمان خواب او نگاه عميق‌تر و دقيق‌تري بيندازيد. اگر كودك شما به هنگام خواب روي پا لالايي شود و يا با شير خوردن در بغل بخوابد بايد گفت كه اين كودك در هنگام بيداري‌هاي معمول نيمه شب براي خواب رفتن دوباره، دچار مشكل خواهد شد.

هر خانواده، يک روش خواب
برنامه و روش‌هاي خواب متفاوت‌اند. بايد برنامه و روشي متناسب با وضعيت خانواده خود انتخاب كنيد. خوب است كه هر شب دقايقي را با كودك خود سپري كنيد و به او ياد بدهيد كه هر شب چه كارهايي را بايد طبق برنامه انجام دهد. براي بچه‌هاي كوچك‌تر زمان خواب زمان جدايي است و تحمل آن براي او دشوار است. در واقع درست نيست بچه نوپا يا خردسالي را به تنهايي به رختخواب بفرستيم چون ممكن است سبب احساس محروميت از بهترين لحظات روز شود. از شوخي‌ها و بازي‌هاي پر تحرك، تعريف قصه‌هاي ترسناك و يا هر عملي كه به هنگام خواب هيجان كودك را برانگيزد، اجتناب و با او گفتگو يا به آرامي‌ بازي كنيد يا برايش قصه بگوييد يا كتاب بخوانيد. هنگامي‌كه چند صفحه به پايان داستان باقي مانده، به او تذكر دهيد كه كم كم وقت تمام مي‌شود و او بايد بخوابد. نبايد تسليم خواسته‌هاي او براي خواندن داستان ديگري شويد. با اين شيوه كودك مقررات را مي‌آموزد.

دردسر کودکان بزرگ‌تر
وقتي كودك بزرگ‌تر مي‌شود دوست دارد مدتي را پيش از خواب با شما سپري كند. تماشاي تلويزيون اين هدف را تأمين نمي‌كند. حتي اگر او در كنار شما به تماشاي تلويزيون بنشيند، به لحظاتي خصوصي و صميمي‌ و نزديك‌تر نياز دارد. مي‌توانيد درباره وقايع مدرسه يا برنامه‌ريزي يك روز تعطيل و يا درباره چيزهاي جالب و سرگرم‌كننده يا در صورت امكان در مورد برخي نگراني‌هاي او صحبت كنيد تا هنگام خواب كمتر به آنها فكر كند. برخي شب‌ها ممكن است از پياده‌روي و بازي يا كار در منزل لذت ببرد. کودکان 10 تا 12 ساله دوست دارند به تنهايي براي خواب آماده شوند. با او به گفتن يك شب به خير اكتفا نكنيد بلكه كمي‌ با او صحبت كنيد. آخرين كاري كه پيش از رفتن به خواب انجام مي‌شود خيلي مهم است. هر گونه دعوا و درگيري و تشنج سبب مي‌شود كه كودك خواب آرام و راحتي نداشته باشد.

خوابيدن کودک کنار پدر و مادر
اگرچه اين كار براي يكي دو شب قابل توجيه است، براي مثال وقتي كه كودك بيمار است يا روحيه نامناسبي دارد اما در بيشتر موارد اين عمل مناسب نيست.
مطالعات نشان داده كه حركات و بيداري‌هاي يك فرد در طول شب، افراد ديگري را كه با او در يك رختخواب مي‌خوابند بيدار كرده و سبب ايجاد تغييرات خواب مي‌شود بنابراين بهتر است كه كودك را با افراد ديگر در يك جا نخوابانيم. تنهايي خوابيدن، بخش مهمي ‌از يادگيري كسب استقلال، بدون اضطراب و همراه با آرامش و اطمينان است. اين روند در رشد رواني به موقع کودکان اهميت به سزايي دارد.
اگر به كودك خود اجازه بدهيد تا ميان شما و همسرتان بخوابد به دليل اينكه خود را مسوول جدايي شما مي‌داند احساس قدرت زيادي خواهد كرد و همين موجب نگراني او هم مي‌شود چون مي‌خواهد مطمئن شود كه شما او را تحت كنترل داريد و هرگاه كه صلاح باشد بي‌توجه به تمايل او اعمال سليقه مي‌كنيد. اگر شما نشان دهيد كه نمي‌توانيد به اين شيوه عمل كنيد و او مي‌تواند هر طور كه بخواهد عمل كند، ممكن است كه احساس تزلزل كند.
اگر كودك با يكي از والدين خود زندگي مي‌كند، يا يكي از والدين دور از خانه و در محل كار است و ياحتي در اتاق ديگر مي‌خوابد، در اين وضعيت برخي والدين کودک را به رختخواب خود مي‌آورند و يا يكي از آنها به رختخواب او مي‌رود اما كودك باز هم اطمينان خاطر نخواهد يافت چرا كه احساس مي‌كند جاي يكي از آنها را گرفته است و يا خود را مسوول جدايي مي‌داند و همين امر او را دوباره نگران مي‌كند.
اغلب بچه‌هايي كه والدين آنها جدا از هم زندگي مي‌كنند و يا طلاق گرفته اند، خود را در اين آشفتگي خانوادگي مقصر مي‌دانند. ناراحتي اين كودكان بيشتر مربوط به زماني است كه در رختخواب والدينشان مي‌خوابند.

تاثير اسباب‌بازي
به جاي آنكه كنار كودك نوپا و يا خردسالتان بخوابيد تا خوابش ببرد، بهتر است از يك عروسك نرم پارچه‌اي، يك اسباب‌بازي و يا حتي پتوي مخصوص استفاده كنيد.
به طور معمول اسباب‌بازي كودك را سرگرم و متقاعد مي‌كند تا شب را به تنهايي سپري كند. اين كار موجب مي‌شود تا او احساس كند كه بر دنياي پيرامون خود تا حدودي كنترل دارد. چرا كه يك اسباب‌بازي و يا يك ملحفه را هر وقت كه او بخواهد مي‌تواند همراه داشته باشد و اين اسباب بازي هيچ‌گاه او را ترك نمي‌كند. به‌طور معمول كودك چنين اشيايي را در ابتداي سنين نوپايي انتخاب مي‌كند و دوستي با آن را تا 6 تا 8 سالگي ادامه مي‌دهد. اگر كودك شما با يك اسباب‌بازي و يا يك عروسك پارچه‌اي نرم سرگرم شود، آن را وارد برنامه خواب خود خواهد كرد، اسباب‌بازي كه با او غذا بخورد و به قصه‌هايش گوش دهد.
به او اطمينان دهيد كه اسباب‌بازي‌اش را تا هر زماني كه بخواهد مي‌تواند داشته باشد. اين كار، شب بخير گفتن را براي او آسان‌تر مي‌كند.