چه نوع بازی هایی می تواند به تربیت فرزند ما کمک کند ؟
بازی ها به تناسب دختر و پسر بودن فرزند تغییر می کنند . دخترها به بازی های در حال نشسته و یا بازی هایی که جنبه کلامی داشته باشد بیشتر علاقه دارند و پسرها به بازی هایی که با حرکت و جنب و جوش بیشتری همراه باشد . بازی ها دو نوع هستند.
• بازی های تک نفره
• بازی های دو یا چند نفره
بازی های کودک شما باید شامل هر دو نوع باشد . کودک می تواند به تنهایی با اسباب بازی هایش بازی کند اما اگر همیشه این طور باشد و پدر و مادر یا بچه های دیگر در بازی او ، وی را همراهی نکنند این کودک در روابط اجتماعی دچار مشکل می شود و کم کم به انزوا عادت می کند . در این جا چند نوع بازی مناسب را به شما معرفی می کنیم که تاثیر خوبی در رفتار کودک دارند.
۱) با کودکتان کشتی بگیرید . گاهی شما او را به زمین بزنید و گاهی اجازه بدهید او شما را شکست دهد تا طعم پیروزی و شکست را بچشد .
۲) شن بازی ، گل بازی یا بازی با خمیرهایی که به شکل های متفاوتی در می آیند ، به کودک آرامش می دهد و تخیل او را قوی می کند اگر چه ممکن است نظم منزلتان را بر هم زند .
۳) بادباکی درست کنید و با او به کوچه بروید و به او کمک کنید تا آن را هدایت کند .
۴) شما پنهان شوید و بگویید شما را پیدا کند .
۵) بالشی در دست بگیرید و بگویید به آن مشت بزند و یا به توپ ضربه بزند ( این نوع بازی انرژی او را تخلیه می کند تا به کسی ضربه نزند ) .
۶) انجام بازی هایی که در آن نقش ایفا می شود مثلا" مادر نقش مریض و کودک نقش پزشک را ایفا می کند و بسیاری بازی های دیگر
باید بدانید اگر شما امکان این بازی ها را برای کودکتان فراهم نکنید ، وی را به سمت بازی های رایانه ای و بازی با موبایل هدایت می نمایید که می تواند بسیار خطرناک باشد ، یکی از ضررهای آن این است که اعمال فرزند از حدود اختیار پدر و مادر خارج می شود در ضمن تا مجبور نشده اید اجازه ندهید فرزندتان با کودکانی که فاصله سنی قابل توجهی با او دارند بازی کند چون ممکن است از این بازی ها تاثیر بدی بپذیرد مثلا" بچه سه ساله نباید با بچه ۶ ساله بازی کند مگر مثل دو برادر که چاره ای در این مورد نیست .
نقش اسباب بازی در پرورش کودک
چه اسباب بازی هایی می توانند مفید و یا مضر باشند ؟
کودک تخیل بسیار قوی دارد ، با اسباب بازیش زندگی می کند و برای آن ارزش بسیار قائل است مثلا" برای عروسکش زندگی قائل است ، به او غذا می دهد، با او حرف می زند و .....
در واقع کودک با اسباب بازی زندگی را یاد می گیرد ، مفاهیم ، رنگ ها و خیلی چیزهای دیگر را می آموزد .
یک اسباب بازی خوب چگونه باید باشد ؟
۱) خود کودک بازی کند نه این که اسباب بازی ، بازی کند و کودک تماشا کند بنابراین اسباب بازی های کوکی و باطری دار اسباب بازی مناسبی نیستند .
۲) اسباب بازی به کودک جهت می دهد پس اسباب بازی هایی که پیام های منفی دارند
نمی توانند مناسب باشند مثل عروسک های که پستانک می مکند و یا اسباب بازی هایی که تیر اندازی و خشونت را نشان می دهند و اصلا مناسب نیست که ذهن پاک کودک را با این چیزها پر کنیم.
۳) اسباب بازی خوب نباید زود خراب شود و باید استحکام لازم را داشته باشد تا اعتماد به نفس کودک پایین نیاید .
۴) اسباب بازی باید باعث تفکر و رشد تخیل یا آشنایی کودک با مفاهیم مختلف مثل رنگ ها و غیره شود مانند آجرهای پلاستیکی که کودک روی هم می چیند و مثلا" خانه ای درست می کند .
۵) متناسب سن فرزند باشد ، بعضی بازی ها که برای کودک خیلی سخت است ( مثل بعضی جورچین ها که برای بزرگ تر ها هم سخت است ) ، اعتماد به نفس او را کم می کند و بر عکس اگر خیلی ساده باشد کودک را به فکر کردن وادار نمی کند .
۶) اسباب بازی بهتر است خیلی گران نباشد تا از خراب شدن آن ناراحت نشویدو کودک را سرزنش نکنید همچنین پدر یا مادر برای او اسباب بازی بسازند ( مثلا" اگر از چوب تفنگ درست کنند ، برای کودک بسیار شیرین و لذت بخش خواهد بود.
تاثیر بازی در تربیت کودک
دستور اسلام است که فرزندتان را تا ۷ سالگی آزاد بگذارید تا بازی کند ، اما از او غافل نشوید ، در ۷ سال دوم او را تعلیم دهید و ادب به او بیاموزید و او باید فرمانبردار باشد و در ۷ سال سوم ، وزیر و معاون شما باشد .
اگر فرزند در سنین کودکی خوب بازی نکند نمی تواند خوب تعلیم ببیند . این که می فرماید فرزندتان را رها کنید تا بازی کند منظور این نیست که اصلا" به او کار نداشته باشید و او را تربیت نکنید بلکه منظور این است که تربیت او در این ۷ سال عموما" با بازی باید همراه باشد و مطلبی را که می خواهید به او بیاموزید هم در بطن همین بازی است . حتما" شما هم تجربه کرده اید که کودک در این سن حرف شنوی چندانی ندارد و نمی توان با امر و نهی او را تربیت کرد .
بازی نیاز کودک است و باید به تربیت او کمک کند پس اگر کودکی جنب و جوش لازم را ندارد و بازی نمی کند نشان دهنده مشکلی در درون اوست و اگر می بینید فرزندتان سرو صدا می کند و باز ی می کند باید خوشحال باشید و او را منع نکنید البته باید رفتار او را مدیریت کنید که هم بازی کند و هم به کسی آسیب نرساند . نقش اسباب بازی ها هم در این امر بسیار مهم است .
بازی،
فعالیتی طبیعی، لذت بخش، شگفت انگیز، پررمز و راز و وسیله ای برای بیان احساسات، برقراری روابط، توصیف، تجربیات، آشکار کردن آرزوها و خودشکوفایی می باشد.
بازی در رشد شخصیت کودکان، بسیار مهم است. کودکان از طریق بازی، مهارت های جدیدی می آموزند و می توان به نکات مثبت و منفی شخصیت آنان و هم چنین مشکلات شان پی برده و در جهت درمان و اصلاح مشکلات رفتاری شان اقدام نمود.
در بازی، کودک از محدودیت ها آزاد است. او بدون ریسک شکست، تجربه ای از بازی دارد زیرا خودش قوانین آن را می سازد. کودکان از طریق بازی، توانایی حل مشکلات خود را پیدا می کنند و می توانند به وسیله ی آن، اعتماد به نفس و روحیه ی استقلال طلبی را در خود پرورش دهند.
بازی، وسیله ای ست طبیعی برای کودک جهت ابراز و بیان «خود». «آلفرد آدلر»، روان شناس معروف می گوید: «هرگز نباید به بازی به عنوان روشی برای وقت کشی نگاه کرد.»
«گری لندرث» اظهار می دارد: «بازی کردن برای کودک، مساوی است با صحبت کردن برای یک بزرگسال.» بازی و اسباب بازی، کلمات کودکان هستند. برای درک بیشتر دنیای کودکان، باید آنان را هنگام بازی مورد مشاهده قرارداد زیرا از طریق بازی، احساسات، ناکامی ها و اضطراب های خود را بیان می دارند و با دنیای پیرامون شان ارتباط برقرار می کنند. آنان ممکن است نتوانند به وسیله ی کلام و گفتار، احساسات و افکارشان را بازگو کنند اما از طریق بازی، قادرند داستان بسازند، آن را بسط دهند و راهی برای بیان مشکلات بیابند.
بازی در رشد شخصیت کودکان، بسیار مهم است. کودکان از طریق بازی، مهارت های جدیدی می آموزند و می توان به نکات مثبت و منفی شخصیت آنان و هم چنین مشکلات شان پی برده و در جهت درمان و اصلاح مشکلات رفتاری شان اقدام نمود.
کودکان، هنگامی که در دنیای خیالات و تصورات شان غوطه ورند و با عروسک، اسباب بازی، مدادرنگی، خمیر، ماسه و… سرگرم بازی اند، خیلی راحت پاسخ چرا ها و چگونه ها را می دهند. کودک با به کارگیری و تغییر شکل دادن وسایل بازی. آن چه ذهنش را مشغول می دارد، برون می ریزد و سعی می کند ناراحتی ها، ترس ها، دلخوری ها، توانایی ها و… را بازسازی کند.
بازی کودکان فقط برای تفریح نیست، بلکه آن را جدی ترین کار کودکان باید قلمداد کرد. زیرا فعالیتی قابل ارزش یابی و یک روش طبیعی یاد گیری ست. کودک از طریق بازی، تجربه و آزمایش می کند، نتیجه می گیرد و می آموزد. بازی، قدرت ابداع، ابتکار و تمرکز را در کودک می پروراند و در کشف رابطه ی میان اشیاء و آن چه پیرامون اوست، یاری اش می دهد.
بازی باید با سن و خصوصیات کودک، هماهنگی داشته و جنبه ی بدآموزی نداشته باشد. نوع اسباب بازی، در رشد کودک، نقش به سزایی دارد و در صورت نامناسب بودن، علاوه بر این که به رشد او کمک نمی کند، سبب بروز مشکلاتی نیز می شود.
دخترک
بازی به کودک کمک می کند تا دنیایی را که در آن زندگی می کند، بشناسد، بفهمد، اداره کند و میان واقعیت و تخیل، تفاوت قائل شود، بنابراین از ارزش درمانی زیادی برخوردار است. امروزه بازی، جایگاه خود را در تشخیص مسائل و مشکلات روانی کودکان و درمان آن ها پیدا کرده است.
«بازی درمانی»، یکی از رایج ترین شیوه هایی ست که روان شناسان و مشاوران برای درمان مشکلات عاطفی کودکان به کار می برند. متخصصان بازی درمانی، به کمک این فن و تدارک اسباب بازی های ضروری و تشکیل جلسات بازی برای کودکان، رفتارهای نامناسب و مشکلات ایجاد شده را مورد بررسی و درمان قرار می دهند. بازی در واقع تلاش کودک برای کنار آمدن با محیط است که از طریق آن، خود را می یابد و دنیا را درک می کند.
کودکان از طریق بازی، توانایی حل مشکلات خود را پیدا می کنند و می توانند به وسیله ی آن، اعتماد به نفس و روحیه ی استقلال طلبی را در خود پرورش دهند.
«بازی درمانی» می تواند برای کودکان دارای مشکلات رفتاری هم چون پرخاشگری، استرس، کمبود عزت نفس، مشکلات خانوادگی، ناسازگاری های اجتماعی، اضطراب و کمبود اعتماد به نفس، مفید باشد. هم چنین کودکانی که مورد ضرب و شتم و آزار جنسی قرار گرفته اند، می توانند از طریق بازی درمانی، به پالایش فکری خود پرداخته و تا حد زیادی به آرامش و بهبودی برسند.
کودک و بازی
توصیه هایی به پدر و مادران در مورد بازی کودکان
- به بازی کودکان اهمیت دهید زیرا زندگی آنان در بازی، شکل واقعی به خود می گیرد.
- تلاش کنید تا بازی های کودکان، متناسب با فرهنگ و ارزش های اجتماعی و خانواده باشد.
- با دقت در تفکرات خلاق و پویایی کودکان در حال بازی، با شخصیت آنان آشنا شوید.
- در بازی کودکان دخالت نکنید اما راهنما و کمک کننده ی خوبی باشید.
- با هم بازی شدن با کودکان، راه دوستی را باز کنید.
- کاری کنید که بازی به صورت تجربه ای لذت بخش در ذهن کودک باقی بماند.
- برای متوقف کردن بازی کودکان، امر و نهی نکنید.
- با توجه به روحیه ی کنجکاو کودک، به گونه ای او را راهنمایی کنید که به تفکر مثبت و اندیشه ای سازنده دست یابد.
- مراقب باشید که محیط بازی، موجب آسیب های جسمی، فکری و یا روانی کودک نشود.
- در انتخاب نوع بازی، به سن، جنس و توانایی های فرزندتان توجه کنید.
- از محدود کردن کودک هنگام بازی بپرهیزید.
- اگر در حضور فرزندتان با وسایل موجود در خانه برای او اسباب بازی (ماشین، عروسک و…) بسازید، ارتباط عاطفی میان شما و او تقویت خواهد شد.
- در محیط های بازی گروهی هم چون زمین بازی در پارک ها، اجازه دهید کودکان با یکدیگر هم بازی شوند و از وارد شدن به محیط بازی آنان بپرهیزید.