خواب کودکان را تنظیم کنید

خواب منظم ،  مدت  از زمان بیداری تا خواب را با به وجود آوردن احساس امنیت و راحتی بیشتر برای کودکتان دلپذیرتر می سازد . برای نتیجه بخش بودن زمان خواب منظم ، و استمرار آن تا آینده ، به نحوی که نه تنها برای کودکتان ، بلکه برای خود شما نیز ثمر بخش باشد ، سلسله اتفاقات قابل پیش بینی را که هر شب و همواره به یک صورت دنبال می کنید ، کنارهم قراردهید .

نظم حقیقی شکل خواهد گرفت و با بزرگتر شدن کودکتان ، تغییر خواهد کرد ، اما اصول به همان صورت باقی می ماند . در این مرحله سنی ، برنامه منظم زمان خواب ، ممکن است شامل مراحل پوشیدن لباس خواب ، مسواک زدن دندان های کودک و خواندن قصه جذابی برای او باشد . همچنین ممکن است برنامه منظم خواب از نظر شما شامل حمام کردن ،  داستان گفتن ، نوشیدن یک لیوان آب و گفتن داستان دیگری باشد . این بستگی به خود  شما دارد ، که بخواهید عمل خوابیدن سریعتر و آسانتر انجام شود ،  و یا برای تنوع ، ۲۰ تا ۳۰ دقیقه را به کودکتان اختصاص داده و برایش قصه بگویید ، او را در آغوش بگیرید و با هم باشید .

اگر قبل از خواب ، ساعتی را به بازی آرامی اختصاص دهید ، برنامه خواب منظم به بهترین نحوه انجام خواهد شد . این عمل باعث پایین آوردن سطح فعالیت کودکتان شده و سیستم عصبی او را آرام می سازد .

بازی های پر تحرک ، بدو بدو ، غلغلک دادن و حتی تماشای فیلمی پر تحرک ، باعث تأخیر در عمل خوابیدن  و ایجاد بد خوابی می شود  . مثال های زیر ،  باعث ایجاد نظم در جریان خوابیدن شده و نه تنها برای کودکتان ، بلکه برای شما نیز مفید خواهد بود :

۱ – تنظیم زمان خواب و پیروی از آن
 اگر برنامه منظم خواب از الگویی طبیعی و مستحکم پیروی کند ، ساعت بدن کودک به سرعت خود را با آن برنامه سازگـار می سازد .

۲ – هشدار قبل از خواب
 درست قبل از ساعت خواب ، توجه کودکتان را به این مسأله جلب کنید که روز در حال تمام شدن است . ممکن است کودک شما هنوز برای قضاوت خیلی کوچک باشد .  بنا بر این به طور مثال اگر بگویید۵ دقیقه بیشتر به زمان خواب نمانده ، احتمالاً برایش قابل درک نخواهد بود . در عوض با ربط  دادن موارد گوناگون به یکدیگر ،  می توانید زمان را به کودکتان بیاموزید . برای شروع اولین قسمت از برنامه منظم خواب  ، اسباب بازی ها را جمع کنید ، و به این ترتیب برنامه منظمتان را با علامتی که حاکی از تمام شدن روز باشد شروع  می کنید .
برخی از والدین ، نزدیک شدن به زمان خواب را با استفاده از زنگ ساعت گاز آشپزخانه نشان می دهند . به این ترتیب کودک یاد می گیرد که صدای زنگ  به معنی زمان خواب است . از آنجا که کودک می داند شما نمی توانید با گاز و دستگاه هایی از این قبیل بحث کنید ، متعاقباً به شی ء سوم شخص اجازه داده می شود تا زمان را اعلام کرده و میل به اعتراض را کاهش دهد .

۳ – پیشنهاد تنقلات
 تنقلات سبکی که شامل پروتئین و کربوهیدرات است ، مانند تکه کوچکی  پنیر و کمی نان گندم ، باعث خواب شده و کمک می کند تا کودک ، تمام شب را بخوابد . کربوهیدرات ، باعث خواب آلودگی شده و پروتئین ، مقدار قند خون را تا زمان صبحانه ثابت نگه می دارد . حتماً بعد از خوردن نان و پنیر ، دندان های کودک را مسواک بزنید .

۴ – حمام آب گرم قبل از خواب
با افزایش تدریجی دمای بدن کودکتان ، او را آماده خوابیدن کنید . همچنین بازی با اسباب بازی هایش در حمام به او آرامــــش می دهد .

۵ – پوشیدن لباس خواب
 لباس های راحت و بدون بند انتخاب کنید که نه زیاد گرم و نه نازک باشد .

۶ – خواندن داستان مورد علاقه کودکان
 خواندن داستان برای کودک نوپایتان ، برنامه فوق العاده آرامش بخشی است . به خصوص اگر داستان مورد علاقه اش را انتخاب کرده باشید ، مانند داستان شنگول و منگول . توجه داشته باشید که کودک شما ، با بزرگتر شدن ،  داستان های بیشتر و متنوع تری از شما می خواهد .

۷– اطمینان از تنها نبودن کودک
 خرس اسباب بازی یا عروسک مورد علاقه اش ، باعث راحتی و آرامش ، هنگام خوابیدن می شود .

 ۸ – حذف یا محدود کردن محتویات شیشه شیر
 اگر کودک شما هنگام خوابیدن نیاز به شیشه دارد اطمینان حاصل کنید که درون شیشه فقط آب است . شیر ، غذای کمکی ،  یا آب میوه  اطراف  دندان های  کودک جمع شده و باعث کرم خوردگی دندان حتی در نوزادان می شود .
ساعت خواب کودکان
فرستادن کودک به اتاق خواب و تنظیم ساعت خواب او در سنین پیش از دبستان، تجربه نسبتا سختی برای والدین است. رابین گودمن (Robin Goodman) روانشناس کودکان در این زمینه نکاتی را جهت دستیابی به یک روش مناسب در کودکان ۳ تا ۵ سال پیشنهاد کرده است که در ادامه می خوانید.
ساعت خواب ثابت برای کودکتان در نظر بگیرید
- ساعت خواب کودکان باید ثابت باشد، یک ساعت خاص را در نظر بگیرید، اولین بار کودک خود را در آن ساعت روانه تختخواب نمایید و شب های دیگر، حتی تعطیلات آخر هفته آن ساعت را معیار فرا رسیدن زمان خواب کودکتان قرار دهید. برای بیدار شدن از خواب نیز همین رویه را ادامه دهید. توجه داشته باشید هر قدر کودکتان زودتر از خواب بر خیزد بهتر است، زیرا شب زودتر خسته می شود و در ساعت مقرر به آسانی به خواب می رود.

- نوع فعالیت کودک در طول روز، بر خواب شب او تاثیر مستقیم دارد، کودکان و نوجوانان در صورتی که در هوای آزاد قرار بگیرند و فعالیت های فیزیکی انجام دهند، بسیار راحت تر به خواب می روند. بنابراین سعی کنید تا حد امکان در برنامه روزانه کودکتان فعالیت های فیزیکی را نیز بگنجانید.

- بهترین زمان برای خوابیدن کودک را در نظر داشته باشید، به تدریج با نزدیک شدن به ساعت مورد نظر، کودک احساس خواب آلودگی کرده و برای به خواب رفتن کاملا آماده می گردد.

- ویژگی های فردی کودکتان را بشناسید، مهم این نیست که کودکان را وادار کنیم تعداد ساعت مشخصی بخوابند، بلکه نکته مهم تر این است که کودک در آن زمان به خواب عمیق فرو رفته و به استراحت بپردازد.

- در نظر داشته باشید که پس از فرا رسیدن ساعت خواب کودک، بد نیست او را برای مدتی تنها بگذارید تا در آرامش به خواب رود. لزومی ندارد والدین تا به خواب رفتن کامل کودک در کنار او باشند. هر کودک نیاز به یادگرفتن این نکته دارد که چگونه باید به تنهایی بخوابد.

روشی مناسب را به کار گیرید
- در برخی از کودکان شما می توانید به سادگی با گفتن این جمله که “پانزده دقیقه بیشتر به وقت خواب باقی نمانده، وقت آماده شدن برای رفتن به رختخواب است” کودکتان را روانه اتاق خواب نمایید.

- مراحل مختلفی را برای دستیابی به روش مناسب دنبال کنید، برای مثال کارهای زیر را درنظر بگیرید: پس از حمام گرفتن، کودک یک کتاب داستان را انتخاب می کند، پدر یا مادر بر روی صندلی همیشگی می نشیند. در پایان، ماجرا با بوسیدن و در آغوش گرفتن کودک و خاموش کردن چراغ اتاق پایان می یابد.

- این کار را ادامه دهید، استفاده از یک روش ثابت منجر به تغییر عادت کودک می شود. خوابیدن نیز عادتی است که کودک باید آن را بیاموزد و با تکرار این کار در خوابیدن مهارت پیدا می کند.

- دقت داشته باشید که هیچگاه یک روش ثابت در کودکان مختلف به یک نتیجه واحد نمی انجامد، هر کودکی روش خاصی نیاز دارد. والدین باید با شناخت کامل کودک خود، طریقه مناسب را بیابند. اگر یک روش جواب نداد، آن را تغییر دهید.

مکان مناسب خواب کودک را فراهم کنید
- بهترین روش این است که از قرار دادن وسایل الکترونیک مانند کامپیوتر، تلویزیون یا بازی های ویدیویی در اتاق خواب کودک اجتناب کنید.

- قبل از خواب اجازه ندهید کودکتان خوراکی های محرکی که مانع خواب او می شوند مانند شکلات و امثال آن را مصرف کند، بهتر است از دیدن فیلم ترسناک و تحرک بیش از اندازه کودک پیش از خواب نیز بپرهیزید.

- اتاق خواب کودک را از اسباب بازی پر نکنید.

- به خواسته های کودکتان در این مورد توجه کنید و آنها را رعایت کنید. برخی کودکان چراغ خواب دوست دارند، برخی ترجیح می دهند درب اتاق نیمه باز بماند یا حتی شخصیت کارتونی یا عروسک مورد علاقه شان را با خود به رختخواب ببرند.

از عادات بد اجتناب کنید
- هیچگاه به تختخواب رفتن و خوابیدن را به عنوان تنبیه در مورد کودک به کار نگیرید. در مواقع لزوم استفاده از جمله ” خوب … دیگر کافی است، وقت خواب فرا رسیده ” بسیار مناسب تر از جملات تهدید آمیزی چون : “اگر بلافاصله دست از این کار برنداری، مجبور می شوی به تختخواب بروی ” خواهد بود.

- از به خواب رفتن در تختخواب کودکتان بپرهیزید، زیرا ممکن است او نیمه شب به ناگهان از خواب برخیزد و با دیدن شما در کنار خود هراسان شود.

- هیچگاه کودک را تشویق نکنید در تختخواب شما بخوابد زیرا ممکن است این کار برای او عادت شود. به جز در موارد استثنایی که کودک با مشکلی مانند بیماری، تب و یا کابوس های شبانه روبرو شده، به او تلقین کنید که بهترین و راحت ترین جا برای خوابیدن تختخواب خودش است. به طور کلی هر کودک باید یاد بگیرد چگونه در تختخواب خودش بخوابد.

اگر کودک نیمه های شب از خواب پرید
- با ملایمت با او رفتار کنید، اعتماد به نفس لازم برای به خواب رفتن مجدد را به کودک بدهید. برخی مواقع اطمینان دادن به کودک آسان ترین و تنها چاره کار است.

- در چنین مواقعی از صحبت کردن و بحث دوری کنید، اگر کودک خواب بدی دیده، هرگز در آن حالت از او نخواهید خوابش را تعریف کند و مطلقا وارد جزئیات نشوید.

- هیچگاه مراحل انجام شده برای خواب کودکتان را تکرار نکنید، مثلا مجددا کتاب داستان برای او نخوانید، بلکه خیلی راحت با قضیه برخورد کنید و به کودک تلقین کنید که قادر است به آرامی ادامه خوابش را دنبال کند.

- صبح ها کودک را به دلیل خوابیدن در اتاق خودش تشویق کنید و به او جایزه بدهید. این کار به سرعت تاثیر می گذارد و برای پایان روز تدارک مناسبی است.

اگر مشکل به روش های فوق حل نشد، چه باید کرد؟
- بی خوابی کودکان در شب، ممکن است دلایل بسیاری داشته باشد، طبیعتا راه حل های بی شماری نیز برای مقابله با آنها وجود دارند. ممکن است شما نیاز داشته باشید در مورد بی خوابی کودکتان با یک پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.

- اگر کابوس های شبانه، ترس و نگرانی به هنگام خواب در کودکتان ادامه پیدا کرد، بهتر است ریشه این ترس را بیابید. ممکن است این احساس کودک از مشکلاتی در مدرسه، یک مشکل روحی و یا مشکلات خانوادگی ناشی شده باشد.

- اگر مدت زمان خواب کودکتان بیش از حد طولانی یا بیش از انداره کوتاه است، این موضوع را جدی بگیرید و دلیل آنرا پی گیری نمایید. ممکن است منشاء این قضیه مشکلات روحی و روانی کودک باشد.