آبله مرغان ؛ بيماري شايع فصل بهار

تقريبا همه افراد در طول دوران زندگي اين بيماري را تجربه مي‌كنند و حتي درصد قابل توجهي از كساني كه تصور مي‌كنند در كودكي به اين بيماري مبتلا نشده‌اند، قبلا اين بيماري را تجربه كرده‌اند. اما به دليل خفيف و بي‌سر و صدا بودن آن در دوران كودكي از ابتلاي به آبله مرغان بي‌اطلاعند. علائم اصلي آبله مرغان تاول‌ها و جوش‌هايي است كه سر تا سر به خصوص صورت را مي‌پوشاند، در اين ميان افرادي كه اين بيماري را تجربه كرده‌اند حتما نگراني از باقي ماندن دائمي اين تاول‌ها و جوش‌ها را نيز تجربه كرده‌اند.  به خصوص آن كه اين تاول‌ها آنقدر خارش دارند كه دست نزدن به آنها دشوار است.

آبله مرغان بيماري است كه عمدتا در فصل بهار بروز مي‌كند. عامل آن ويروسي از خانواده هرپس‌ها به نام واريسلا زوستر است اين بيماري در همه سنين مي‌تواند رخ دهد، اما بيشترين گروه سني مستعد ابتلا 5-9 ساله است بقيه موارد اغلب هم در كودكان زير 15 ساله است با اين وجود حدود 10 درصد افراد بالاي 15 سال نيز درگير اين بيماري مي‌شوند. در اين ميان با وجود آن كه بروز اين بيماري در كودكان خطرناك نيست، اما افراد بالغ، زنان باردار، كساني كه سيستم ايمني ضعيفي دارند،افرادي هستند كه در گروه پرخطر اين بيماري قرار دارند. يعني ابتلا به آبله مرغان در آنها مانند افراد ديگر بدون عارضه نيست و حتما بايد از ابتلاي به اين بيماري به طور جدي پيشگيري كرد.

من هم آبله مرغان مي‌گيرم؟

آبله مرغان بسيار مسري است و ويروس آن از طريق تماس مستقيم و يا از طريق تنفس منتقل مي‌شود، وقتي فرد بيمار سرفه و عطسه مي‌كند و يا مي‌خندد و حتي صحبت مي‌كند، قطرات كوچك از دهان و بيني وي خارج مي‌شود كه پر از ويروس آبله مرغان است. ويروس معلق در هوا محيط خانه را آلوده مي‌سازد و احتمال آلوده شدن ساير افراد نيز وجود دارد. احتمال ابتلاي ديگر افراد تا وقتي كه تمام ضايعات پوستي در بيمار دلمه بسته و خشك شوند و ضايعات آبدار وجود نداشته باشد، وجود دارد و درواقع در تمام اين مدت ويروس مي‌تواند سرايت پيدا كند. در هر صورت يك‌بار ابتلا به ويروس آبله مرغان در زندگي با توليد آنتي‌بادي در بدن يك مصونيت نسبي براي افراد ايجاد مي‌كند.

آبله مرغان چگونه ظاهر مي‌‌شود؟

از زمان آلوده شدن به ويروس آبله مرغان تا زمان پيدايش نشانه‌هاي بيماري فاصله‌اي وجود دارد كه آن را دوره كمون مي‌نامند. در اين دوره 10 تا 12 روزه هيچ علائمي در فرد وجود ندارد، اما مي‌تواند ويروس آبله مرغان را به ديگران منتقل كند. پس از گذشت دوره كمون، در ابتدا علائمي مانند تب خفيف، بي‌اشتهايي، سردرد، درد خفيف شكمي، خستگي و بي‌حوصلگي آشكار مي‌شود و سپس دانه‌هايي در بدن پديد مي‌‌آيند كه به سرعت به تاول‌هايي كوچك مايع‌دار با زمينه صورتي تغيير شكل پيدا مي‌كنند. تاول‌ها در عرض 3 يا 4 روز افزايش پيدا مي‌كنند و تاول‌هاي قديمي تركيده و خشك مي‌شوند. اين تاول‌ها ابتدا در پشت فرد و به دنبال آن به فاصله چند ساعته روي شكم، قفسه سينه، پوست سر، داخل بيني و دهان، و آلت تناسلي مي‌تواند پديد آيد، البته در صورتي كه اين تاول‌ها در دست و پا كمتر ظاهر مي‌گردند، بيشتر افراد نگران باقي ماندن دائمي اثر تاول‌ها هستند. در حالي كه اگر اين ضايعات دستكاري نشوند، هيچ اثري از آنها باقي نخواهد ماند.

برخي افراد دچار تب شديد (بيش از 39 درجه) مي‌شوند، براي تخفيف تب در كودكاني كه به آبله مرغان و آنفلو‌آنزا مبتلا هستند، از آسپرين استفاده نكنيد زيرا سندرم ري ايجاد مي‌كند كه اين سندرم كشنده است و بر كبد و مغز اثر مي‌گذارد. براي تسكين تب بهتر است از استامينوفون استفاده كنيد. اما در صورتي كه تب بيش از 4 روز طول بكشد و داشتن علائمي مانند تنگي نفس، عفونت پوستي، سرفه‌هاي پي در پي، استفراغ مكرر و خواب‌آلودگي وجود داشته باشد، لازم است حتما به پزشك مراجعه كنيد.

همچنين آبله مرغان در موارد بسيار نادر مي‌تواند تورم مغز، مننژيت، التهاب قلب، مفاصل، كبد و پانكراس ايجاد كند.

درمان‌هاي آبله مرغان

آبله مرغان درمان اختصاصي ندارد و پس از طي دوره خود به خود بهبودي حاصل مي‌شود. و درواقع پس از يك هفته تا 9 روز خود به خود خوب مي‌شود هرچند در بزرگسالان اين مدت طولاني‌تر خواهد بود. با اين وجود مراقبت‌هايي در زمان بيماري براي طي بهتر و راحت‌تر دوره بيماري لازم است. به عنوان نمونه براي تسكين دادن خارش با استفاده از پمادي كه پزشك تجويز مي‌كند، باعث آرامش بيمار و عدم دستكاري ضايعات مي‌شود. همچنين خنك نگه داشتن بيمار باعث كاهش خارش شده و برعكس گرما و تعريق خارش را زياد مي‌كند. معمولا به افراد مبتلا براي جلوگيري از عفونت تاول‌ها، حمام گرفتن روزانه با آب سرد توصيه مي‌شود و مطمئنا لباس‌هاي گشاد و كاملا نخي و لطيف در هنگام بيماري براي تسكين و پيشگيري از وارد آمدن فشار به ضايعات پوستي مناسب‌تر است.

همچنين فراموش نكنيد مصرف غذاهاي اسيدي و خشك منجربه تحريك زخم‌هاي دروني دهان مي‌شود، بنابراين بيمار بايد تا حد ممكن از غذاهاي نرم استفاده كند، همچنين استراحت منجر به بهبود اكثر بيماري‌هاي عفوني مي‌شود.

سيستم ايمني ناكارآمد بدن و زونا

آبله مرغان ممكن است در همه سنين رخ دهد، اما بيشتر موارد اين بيماري در سنين كمتر از 15‌سال ديده مي‌شود كه بروز آن خيلي خطرناك نيست، علائم شايع در افراد بالغ، كساني كه از سيستم ايمني خوبي برخوردار نيستند، كساني كه 2 بار به اين بيماري مبتلا شده‌اند و يا كساني كه در سنين بالاي 50 سال هستند بسيار خطرناك مي‌باشد و احتمال مبتلا شدن آنها به زونا دور از انتظار نيست.

زونا بيماري موضعي و دردناك است با نشانه‌هايي به صورت تاول‌هاي كوچك در كنار يكديگر دريك منطقه عصبي محيطي كه در امتداد مسير آن ظاهر مي‌شود و با درد و سوزش همراه است. بيماري زونا برخلاف آبله مرغان به ندرت در اثر تماس منتقل مي‌شود.

احتمالا علت اين امر آن است كه ويروس در دستگاه تنفسي فوقاني وجود ندارد. همان ويروس كه سبب بيماري زونا مي‌شود مي‌تواند سبب ايجاد دانه و جوش‌هاي دردناك به نام زونا شود كه اين درد حتي مي‌تواند تا ماه‌ها پس از بهبودي احساس شود.

امادر زونا يك قسمت محدود از بدن درگير مي‌شود و ضايعات به صورت گسترده در تمام بدن پخش نمي‌شود، وقتي كه يك بچه در دوران كودكي آبله مرغان مي‌گيرد ويروس در بدن وي باقي مي‌ماند و مي‌تواند سال‌ها بعد مجددآ در شرايط خاصي فعال شده و باعث بروز علائم شود كه تقريبا از هر 10 نفري كه در كودكي تجربه آبله مرغان داشته‌اند يك نفر ممكن است در بزرگسالي به زونا مبتلا شود.

آبله مرغان هم قابل پيشگيري است

مطمئن‌ترين و كارآمدترين روش براي جلوگيري از آبله مرغان و عوارض احتمالي آن واكسن است كه از سال 1373 به بازارهاي جهاني عرضه شده است.

بهتر است كودكان 12 تا 18 ماهه يك دوره آن را دريافت كرده و در 4 تا 6 سالگي يك ياد‌آور داشته باشند. واكسن 95 درصد كودكان را از ابتلا به آبله مرغان مصون مي‌دارد. اما ممكن است عوارضي نيز داشته باشد، به عنوان مثال كودكاني كه به ژلاتين موجود در واكسن و يا به آنتي‌بيوتيك نئوماسين حساسيت داشته باشند واكسيناسيون توصيه نمي‌شود. همچنين اگر كودك شما مبتلا به سرطان و يا هر بيماري كه بر سيستم ايمني بدن تاثير مي‌گذارد، باشد بهتر است براي واكسيناسيون وي حتما با پزشك معالج مشورت كنيد تا مشكلي براي وي پيش نيايد.

آبله مرغان زودرس؛ خطري در كمين كودكان

با وجود اين كه بيماري آبله مرغان جنبه ژنتيكي ندارد، اما نوزاداني كه مادرشان نسبت به آبله مرغان مصونيت داشته باشند تا چند ماه پس از تولد به اين بيماري مبتلا نخواهند شد در صورتي كه مادر در ماه‌هاي نخست بارداري مبتلا به آبله مرغان شود ويروس آن از طريق جفت به جنين منتقل شده و جنين دچار آبله مرغان مادرزادي مي‌شود كه مشخصه آن وزن كم هنگام تولد، كورتكس مغز، حملات تشنج، عقب‌ماندگي ذهني، ميكروسفالي (كوچكي سر)، ناهنجاري در يك اندام و نقايص چشمي مي‌باشد. در كل احتمال اين‌كه آبله مرغان مادرزادي باعث ناهنجاري ژنتيكي شود بين 2 دهم درصد تا 5‌/‌2 درصد است. يعني از هر 1000 زن حامله كه مبتلا به آبله مرغان شده باشند بين 2 تا 25 نفر از آنها دچار ناهنجاري ژنتيكي مي‌شوند.

شايع‌ترين عوارض آبله مرغان اضافه شدن عفونت ثانويه باكتريال بر روي ضايعات پوستي كه علت آن هم عفونت خراشيدگي آنها به دنبال خاراندن مي‌باشد. همچنين برخي اوقات جاي تاول‌ها در صورتي كه تاول‌ها عفوني شده باشد باقي مي‌ماند.